Mediacje gospodarcze

Mediacje są jedną z Alternatywnych Metod Rozwiązywania Sporów, polegającą na tym, że w obecności bezstronnej, neutralnej osoby trzeciej – mediatora, strony prowadzą negocjacje, celem wypracowania najbardziej korzystnego rozwiązania ich sporu. Mediator jest osobą, która usprawnia komunikację między stronami i wspiera je, czuwając nad przebiegiem postępowania mediacyjnego, tak aby strony w sprzyjających porozumieniu warunkach, potrafiły się porozumieć i wspólnie znaleźć najbardziej satysfakcjonujące je rozwiązanie.

Dzięki mediacjom strony sporu mają jedyną szansę na wpływ na rozwiązanie ich sporu oraz jego kontrolę. W trakcie postępowania mediacyjnego spór i sposoby jego rozwiązania należą i zależą wyłącznie od stron. To ich skłonność do rozmowy, dążenia do porozumienia, inwencja w kreowaniu rozwiązań, mają decydujący wpływ na efekt końcowy mediacji. Ugoda w mediacji jest bowiem wypracowywana przez strony sporu. W trakcie postępowania mediacyjnego mediator nie narzuca stronom rozwiązania, nie podpowiada też żadnych wyjść z sytuacji, jest profesjonalnym „strażnikiem” i przewodnikiem po procesie komunikacji oraz osobą, która zachęca strony do poszukiwania jak najbardziej efektywnych rozwiązań ich wspólnego problemu.

Dzięki postępowaniu mediacyjnemu strony mogą dojść do porozumienia, które zawarte zostanie w ugodzie mediacyjnej. Ugoda mediacyjna – w przeciwieństwie do wyroku sądowego – może zawierać „niekonwencjonalne” rozwiązania problemu, jeżeli są one zgodne z prawem, na których zaproponowanie nie zdecydowałby się sąd. Wspólnie wypracowane rozwiązanie sporu i zawarcie ugody sprzyja zacieśnieniu i kontynuacji relacji biznesowych oraz zachowaniu satysfakcji przez każdą ze stron sporu.

Ugoda mediacyjna, po zatwierdzeniu jej przez sąd ma moc wyroku sądowego. W związku z czym podobnie jak wyrok sądowy powinna być przestrzegana i respektowana przez strony. Ugoda mediacyjna stanowi także tytuł egzekucyjny i może być w ten sposób wykonywana. W praktyce wskazuje się na fakt, że ugody mediacyjne są realizowane częściej i chętniej niż rozstrzygnięcia sądowe, ze względu na to, że rozwiązanie w trakcie mediacji zostało wypracowane wspólnie przez strony sporu, zaś wyrok sądowy jest stronom narzucany odgórnie przez sędziego.

Mediacje są procesem efektywnym i dużo bardziej satysfakcjonującym, niż postępowanie sądowe. Każdy spór ma swoje podłoże w różnych sferach, nie tylko w sferze materialnej. Podczas postępowania sądowego sąd koncentruje się przede wszystkim na aspekcie materialnym, w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy. W mediacjach strony rozmawiając ze sobą i dążąc do porozumienia mogą wyjaśnić także pozamaterialne przyczyny konfliktu, co zdecydowanie usprawnia komunikację między nimi i przyczynia się do wyjaśnienia problemu kompleksowo. To z kolei wpływa na poszukiwanie rozwiązań i dążenie do znalezienia takiego, które usatysfakcjonuje obie strony. Mediacje są typowym przykładem sytuacji wygrany-wygrany, podczas gdy postępowanie sądowe najczęściej dąży do wskazania przegranego i tego, który się pomylił, a zatem jest to sytuacja wygrany – przegrany, w której nie ma szans na osiągnięcie obustronnych korzyści.

Postępowanie mediacyjne jest także efektywne dzięki niskim kosztom oraz szybkości procedowania. Przeciętny koszt rozwiązania sporu, skierowanego przez sąd do postępowania mediacyjnego, to – zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości – kwota pomiędzy 150,00 zł a 2 000,00 zł, zaś średni czas znalezienia rozwiązania wynosi ok. 30 dni. Postępowanie sądowe jest dużo droższe i ciągnie się latami, skutecznie rujnując – niekiedy dorobek życia przedsiębiorcy i doprowadzając go do konieczności zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej.

O mediacjach można powiedzieć, że są „cichym” bohaterem istniejącego sporu. Cichym, ponieważ każde postępowanie mediacyjne jest poufne i nikt poza uczestnikami sesji mediacyjnych oraz mediatorem nie może dowiedzieć się o jego przebiegu. Postępowanie sądowe jest, co do zasady, postępowaniem jawnym, a więc potencjalnie każdy ma prawo przyjść na salę sądową i być obecny w trakcie przebiegu postępowania. Dlatego też tak często słyszymy w mediach o postępowaniach sądowych w dużych sprawach gospodarczych. Mediacja jest idealnym rozwiązaniem niekomfortowej sytuacji nagłośnienia sporu, właśnie ze względu na obowiązek przestrzegania zasady poufności przez wszystkich uczestników postępowania mediacyjnego.

Warto stosować mediacje i rozpowszechniać tę ideę. Daje ona bowiem szansę na zgodę, wspólną pracę nad problemem, dążąc tym samym do propagowania idei dobrych praktyk biznesowych, które powinny być minimalnym standardem dla każdego przedsiębiorcy. Mediacja jest możliwa na każdy etapie sporu. Ponadto jest dobrowolna, co powoduje, że na każdym etapie jej prowadzenia, zarówno strony jak i mediator mają prawo zmienić zdanie i wycofać się ze wspólnego poszukiwania rozwiązania problemów, bez żadnych konsekwencji prawnych. To powoduje, że mediacja jest jeszcze bardziej atrakcyjnym narzędziem prawnym. Jest tania, szybka, poufna i dobrowolna, dzięki czemu cały czas świadomie, bez jakiegokolwiek przymusu można w niej aktywnie uczestniczyć.

O postępowaniu mediacyjnym można pomyśleć już na etapie tworzenia i podpisywania umów z kontrahentem. Takie przyszłościowe myślenie może być bardzo pożyteczne, zapobiega w istocie powstawaniu sporów w przyszłości. Jedynym konkretnym działaniem podjętym na etapie tworzenia umowy jest w tej sytuacji wpisanie zamiast standardowej klauzuli sądowej (wszelkie spory wynikłe z niniejszej umowy będą rozstrzygane przez sąd powszechny w ……) tzw. klauzuli mediacyjnej lub mediacyjno-arbitrażowej. Wpisanie klauzuli mediacyjnej powoduje, że w przypadku wystąpienia sporu strony najpierw próbują mediować, a dopiero jeżeli to nie przyniesie spodziewanego efektu poddają swój spór pod rozstrzygnięcie sądu. Zastosowanie klauzuli mediacyjno-arbitrażowej powoduje, że strony w przypadku zaistnienia sporu, korzystają w pierwszej kolejności z pomocy mediatora, a jeżeli to nie przynosi rezultatu poddają swój spór pod rozstrzygnięcie sądu arbitrażowego.